ارائه یک الگوی تأمین مالی اسلامی بنگاه‌ها در ایران با رویکرد نهادگرایی

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 گروه علوم اقتصادی / دانشگاه پیام نور

2 گروه علوم اقتصادی / دانشگاه دامغان

چکیده

مکتب اقتصادی نهادی به زیر ساخت‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه، به عنوان پایه اصلی اقتصاد توسعه توجه ویژه‌ای دارد. آسیب‌شناسی نهادی نظام اقتصادی ایران و مشکلات پیش‌روی آن همواره یکی از دغدغه‌های اقتصاددان بوده است. یکی از این مشکلات، نحوه تأمین مالی بنگاه‌ها و پروژه‌های اقتصادی است که عمومأ روش‌های تزریقی منابع به این بنگاه‌ها، منجر به تورم‌های لجام گسیخته در ایران شده است. هدف این مقاله، آسیب‌شناسی نهادی اجزای تأمین مالی بنگاه‌ها در ایران یعنی بانک، بیمه، بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری خارجی با یک تحقیق تحلیلی – توصیفی می‌باشد. به دیگر بیان سؤالاتی که محققین در پی پاسخ به آن در این تحقیق هستند عبارت است از ) نهادهای اثر‌گذار بر نظام تأمین مالی بنگاه‌ها در ایران چه هستند؟ 2) چه اصلاحاتی باید در نهادهای موجود تأمین مالی صورت گیرد؟ 3) الگوی بهینه نظام تأمین مالی بنگاه‌ها که برمبنای اصول اسلامی باشد کدام است؟ به دیگر بیان در این مقاله نهادهای اثر‌گذار در نظام تأمین مالی بنگاه‌ها و اجزای آن به تفکیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین این آسیب‌ها در سه سطح هنجار و ارزش‌ها- قوانین- رویه‌های اجرایی (برمبنای نظر ویلیامسون) مورد ارزیابی قرار گرفته است. در نهایت یک نظام تأمین مالی مطلوب اسلامی بر مبنای ساختار خوشه‌های مالی اسلامی ارائه شده است و مشخص شده این ساختار علاوه بر پیگیری اهداف توسعه‌ای، آثار تورمی ندارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پیکارجو، کامبیز (1387). بررسی عملکرد نهادهای بیمه - بانک دربازار بیمه و بانک آسیا، مجله الکترونیک بیمه ملت. ش 1.
حسن زاده، علی و کاظم نژاد، مهدی (1387). تعامل صنعت بیمه با بازار پول. پانزدهمین همایش ملی و دومین همایش بین المللی بیمه و توسعه.
حسین‌زاده بحرینی، محمد حسین (1383). عوامل مؤثر بر امنیت سرمایه‌گذاری در ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی: شماره 12.
دادگر، یدالله (1383). تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی. تهران: انتشارات دانشگاه مفید.
داناییفرد، ح.، الوانی، س. وآذر، ع(1383).  تهران:  انتشارات صفار.
دوستی،  ناهید؛ محمدزاده، آزاده و شجاعی، سید امیرحسین (1388). بیمه سپرده. گزارش موردی، پژوهشکده بیمه، شماره 43.
 کمیجانی، اکبر و نظرپور، محمد نقی (1386). تقاضا و عرضه استصناع به منزله ابزار پولی. مجموعه مقالات هجدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران: مؤسسه عالی بانکداری.
متوسلی، م؛ نیکو نسبتی، ع و فرضی زاده، ز (1389). اقتصاد نهادی.  تهران: دانشگاه تهران.
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار‌الانوار. دار احیاء التراث العربی، بیروت.
محمدی، شاپور (1389). بررسی قوانین و مقررات بازار سرمایه از منظر چشم انداز و سیاست‌های کلی نظام. مجموعه مقالات همایش ملی بازار سرمایه در ایران 1404، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
محمدپور، الف (1389). ضدروش (منطق و طرح در روش‌شناسی‌کیفی). تهران: جامعه شناسان.
موسویان، سید عباس (1385). الگوی جدید بانکداری بدون ربا. فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی، شماره 22.
--------، (1386). ابزارهای مالی اسلامی (صکوک). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اول.
موسوی خمینی، سید روح الله (1416 ق). تحریر‌الوسیله، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
میرزا ابراهیمی، رضا (1385). اصلاحات اقتصادی در ایران با تأکید بر نظرات استیگلیتز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.
نجفی، محمد حسن (1367 ش). جواهر الکلام فی شرح شرائع‌الاسلام. چاپ سوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نورث، داگلاس سی (1377). نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی. ترجمه: محمد رضا معینی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
هایامی، او، (1381). اقتصاد توسعه: از فقر تا ثروت ملل، ترجمه: غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
Acemoglu, D. (2011). Appendix in Acemoglu and Robinson. Economic Origins of Dictatorship and Democracy, Cambridge University Press.
Bailey, R (2005). Economics of Financial Markets, Cambridge University Press.
Bates R. H., Avner G., Macartan H., & Smita S., (2004). Institutions and Development. CID Working Paper No. 107.
    Clein, p. (1999). New Institutional Economy's, Encyclopedia of Law & Economics.
Ketels, C. H. M. &  Sölvell, Ö. (2006b). Clusters in the EU-10 New Member Countries, European Commission – DG Industry,  Brussels.
Levine, R. (1997). Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda. Journal of Economic Literature, Vol. XXXV, No. 2.
Macey J. R. & Ohara. M. (1999). Regulating Exchange and Alternative Trading Systems: A Law and Economic Perspective Source. The Journal of Legal Studies, vol.28, No. 1.
Marroco E., Raffaele P, Roberto P., (2000). Estimation Of Total Factor Productivity For Regions and Sectors In Italy. ERSA 2000 Conferenc
Mishkin, F. S. (2004). the Economics of Money. Banking and Financial Markets, New York; Harper Collins, 7th ed.
Modema, G. S., mercuro, N. (2002). history Institutional law & Economics, Encyclopedia. Low & Economics, 418-453.
Porter, M. E. (2003). The economic performance of regions’, Regional Studies, Vol. 37, Nos. 6/7, 549–578.
Rieneld, S. A. (1985). Encyclopedia of Public International Low. Vol, 8. Amesterdam.
Williamson, O. (2000). The new institutional economics: taking stock. looking ahead. Journal of Economic Literature, 38 (3), 595-61.