مشروعیت ریسک مالی از دیدگاه آموزه های اسلامی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

ریسک، یکی از  مشخصه‌های کلیدی شکل‌گیری تصمیم در حوزۀ‌ سرمایه‌گذاری، امور مربوط به بازارهای مالی و انواع فعالیت‌های اقتصادی است. هدف این مقاله، بررسی مشروعیت ریسک یا مخاطره‌پذیری از دیدگاه آموزه‌های اسلامی با استفاده از روش تحلیلی– استنباطی، می‌باشد و در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا ریسک از دیدگاه اسلام، مشروعیت دارد؟ یافته‌های مقاله حاکی از آن است که بر اساس آموزه‌های دینی و اسلامی شامل آیات قرآن کریم، روایات معصومین (ع)، رفتار انبیاء و ائمه (ع) و مبانی و قواعد فقهی موجود در کتب شیعه، اقدام به ریسک در اسلام امری جایز و حتی در برخی موارد لازم می‌باشد. ضمناً، خلق ارزش، لازمۀ مشروع‌بودن ریسک از دیدگاه اسلام بوده، اسلام ریسک مفید، مولد و قابل کنترل در امور مالی مشروط به ایجاد ارزش جدید را تجویز می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابوالحسنی، اصغر و حسنی مقدم، رفیع (1387).«بررسی انواع ریسک و روش‌های مدیریت آن در نظام بانکداری بدون ربای ایران». فصلنامۀ اقتصاد اسلامی،تابستان، شمارۀ 30، ص‌ص. 172-145.
اکبریان، رضا و دیانتی، محمدحسین (1385). «مدیریت ریسک در بانکداری بدون ربا». فصلنامۀ اقتصاد اسلامی، زمستان، شمارۀ 24، ص‌ص. 170-153.
خاکی، غلامرضا (1384). «شیوه‌نامۀ تدوین طرح و نقد تحقیق». تهران: انتشارات بازتاب.
خان، طریق اله و احمد، حبیب (1387). «مدیریت ریسک. بررسی عوامل بروز آن در صنعت خدمات مالی اسلامی». ترجمۀ سیدمحمدمهدی موسوی‌بیوکی. انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
خوانساری، آقاجمال (1373).«شرح غررالحکم و دررالکلم. مقدمه و تصحیح و تعلیق: میرجلال الدین حسینی ارموی». انتشارات دانشگاه تهران.
راعی، رضا و سعیدی، علی (1387). «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک». دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران.
سروش، ابوذر و صادقی، محسن (1386).«مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره». فصلنامۀ اقتصاد اسلامی،پاییز، شمارۀ 27، ص‌ص. 186-157.
سویلم، سامی ابراهیم (1386). «پوشش ریسک در مالی اسلامی». ترجمۀ محمدمهدی عسگری، محمد علیزاده و مهدی حاجی رستملو. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
طریق، علی ارسلان (1387). «مدیریت ریسک‌های مالی ساختارهای صکوک». ترجمۀ مصطفی زه تابیان و علی سعیدی. تهران:انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
عقیلی کرمانی، پرویز (1381). «مدیریت ریسک در بانکداری سنتی در مقایسه با بانکداری بدون ربا». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بانکداری اسلامی. مؤسّسۀ عالی بانکداری.
فطانت، محمد (1376). «ارزش زمانی پول از دیدگاه مدیریت مالی و فقه جعفری». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق (ع).
کدخدایی، حسین (1381). «پدیدۀ ریسک در بانکداری اسلامی». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بانکداری اسلامی. مؤسّسۀ عالی بانکداری ایران.
مصباحی مقدم، غلامرضا و صفری، محمد (1388). «بررسی درآمد حاصل از تحمل ریسک از دیدگاه آموزه‌های اسلامی». فصلنامۀ اقتصاد اسلامی،زمستان، شمارۀ 36، ص‌ص. 148-117.
مهدوی نجم‌آبادی، سیدحسین (1381). «تفاوت‌های اساسی توزیع ریسک در دو نظام بانکداری اسلامی و سنتی». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بانکداری اسلامی. مؤسّسۀ عالی بانکداری ایران.
ویلیامز، چستر آرتور و هاینز، ریچارد (1382). «مدیریت ریسک». ترجمۀ داور ونوس و حجت اله گودرزی. تهران: انتشارات نگاه دانش.
Abrol, P. N. & Sharma, S. D. (2003). "Encyclopedic Dictionary of Financial Management". New Delhi:Anmol Publications.
Adams, J. & Sword, R. B. (1988). "Understanding Contract Law ".New York: Fontana Press.
Adams, S. & Periton, P. (2009). "Fundamentals of  Business  Economics".London: Oxford.
Al-Suwailem, S. (2000)."Decision Under Uncertainty", An Islamic Perspective. in Islamic Finance: Challenges and Opportunities in the Twenty First Century (Conference Papers), Loughborough: Fourth International Conference on Islamic Economics and Banking.
--------------.(2006). "Hedging in Islamic Finance".  Occasional Paper, No. 10, Islamic Development Bank.
Cook, M., Noyes, J. & Masakowski, Y. (2007). "Decision Making in Complex Environments". London: Ashgate Publishing Company.
Daft, R. L. &Marcic, D. (2008).  "Understanding Management" .London: Mason South Western Press.
Duffie, D. & Schaefer, J. S. (2003). "Credit Risk, Pricing, Measurement and Management ".Princeton University Press.
Durlauf, S. N. & Blume, L. E. (2008)."The New  Palgrave Dictionary of Economics". Palgrave Macmillan Publishers.
Eeckhoudt, L. & Gollier, C. (1995). "Risk: Evaluation, Management and Sharing". Harvester Wheatsheaf.
El-Gamal, M. (2000). "An Economic Explication of the Prohibition of Ghararin Classical Islamic Jurisprudence". in Islamic Finance: Challenges and Opportunities in the Twenty First Century (Conference Papers),Loughborough:Fourth International Conference on Islamic Economics and Banking.
Gleason, J. T. (2000). " Risk: The New Management Imprative in Finance". Princeton, New Jersey: Bloomberg Press.
Hornboy, A. S. and Wehmeier, S. (2005). "Oxford Advanced Learner's Dictionary". New York: Oxford University Press.
Hube, K. (1998)."Investors Must Recall Risk, Investing's Four Letter Word". The Wall Street Journal Interactive Edition, 1998, January 23.
Iqbal, M. & Llewellyn, D. T. (2002)." Islamic Banking and Finance: New Perspectives in Profit Sharing and Risk". London: Edward Elgar Publishers.
Iqbal, Z., Mirakhor, A.,  Askari, H. & Krichene, N. (2012). "Risk Sharing in Finance: The Islamic Finance Alternative".John Wiley & Sons Inc.
Khan, T. & Ahmed, H. (2001). "Risk Management: An Analysis of Issues in the Islamic Financial Industry". Jeddah: IRTI Occasional Paper, No. 5.
Lussier, R. N. (2008). "Management Fundamentals: Concepts, Applications, Skill Development". USA: Cengage Learning.
Meissner, G. (2005). "Credit Derivatives, Application, Pricing, and Risk Management". Oxford: Blackwell Publishing.
Obaidullah, M. (2002). "Islamic Risk Management: Towards Greater Ethics and Efficiency". International Journal of Islamic Financial Services, 4(3), pp. 1-18.
Pedell, B. (2006). "Regulatory Risk and Cost of Capital". New York:Springer Berlin Heidelburg.
Vogel, F. E. & Hayes, S. L. (1998). "Islamic Law and Finance: Religion, Risk and Return" .The Hague, Kluwer Law International.
Webster's New Collegiate Dictionary (1981), Webster Publications.
Yaghi, A. (2008)."Leadership Values Influencing Decision Making: An Examination of Nine Islamic, Hindu and Christian Nonprofit Institutions in USA". South Asian Journal of Management, 15(1), 1-17.
    Zeti, A. A. (2013). "Islamic Finance Can Support Growth". E-File is available at:  
http://www. thestar.com.my/Busine.