مروری برجنبه‌های مختلف اوراق مرابحه و بررسی جایگاه آن در بازار مالی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسنده

پژوهشگر/ پژوهشکده پولی و بانکی

چکیده

امروزه در بازارهای مالی جهان ابزارهای متنوعی به چشم می‌خورند که این تنوع، نمادی از پویایی اقتصاد در کشورها محسوب می‌شود. برای بهره‌مندی از اوراق و ابزارهای جدید، باید جنبه‌های مختلف این ابزارها و ریسک‌های مرتبط با آنها به طور کامل مورد توجه قرار گیرد تا در هنگام اجرا به سرمایه‌گذاران و کاربران آن، ضرر و آسیبی وارد نگردد. یکی از ابزارهای مالی جدید در حوزه اسلامی، اوراق مرابحه می‌باشد. در این تحقیق ابتدا بر ابعاد فقهی - حقوقی و ریسک‌های اوراق مرابحه مروری شده است. پس از بیان تاریخچه اوراق مرابحه در ایران و استخراج فراوانی انتشار این ابزار نوین مالی در بازارهای مالی ایران، میزان انتشار این اوراق با اوراق اجاره مورد مقایسه قرار گرفته شده و وضعیت انتشار این اوراق نسبت به کل انواع صکوک منتشر شده در دوران گذشته مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش که با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای و استفاده از منابع الکترونیکی به دست آمده‌است به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا اوراق مرابحه با داشتن مزایای بسیار در بازارهای مالی ایران مورد استقبال قرار گرفته است یا خیر؟ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که به دلیل فقدان جذابیت برای ورود سرمایه‌گذاران به بازار مالی ایران، برای این اوراق سهم چندانی وجود ندارد. لذا ضروری است اقداماتی که منجر به افزایش جذابیت این اوراق در مقایسه با سایر موارد رقیب می‌گردد، صورت پذیرد تا جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران در بازار مالی ایران افزایش یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اکبریان، رضا و شیرازی، همایون (۱۳۸۹). «برنامه مرابحه کالایی؛ ابزاری نو برای مدیریت نقدینگی». جستارهای اقتصادی، شماره ۱۳، 129-144.
باقری، مهدی و رفیعی مقدم، علی (۱۳۹۲). «رابطه حقوقی ناشر و سرمایه‌گذاران در اوراق اجاره، مرابحه و مضاربه». تحقیقات مالی، دوره ۱۵، شماره ۲، 161-180.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۰). دستورالعمل‌های اجرایی عقود سه‌گانه استصناع، مرابحه و خرید دین.
بهرامی احمدی، حمید و باقری، مهدی (۱۳۹۲). رابطه حقوقی بانی و ناشر در اوراق اجاره، مرابحه و مضاربه. دانش حقوق مدنی، سال دوم، شماره اول، 50-62.
پاسبان، محمدرضا و اسمعیلی، حسین (۱۳۹۲). «بررسی ماهیت فقهی و حقوقی ابزارهای مالی صکوک مرابحه و اجاره». نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، شماره ششم، 1-22.
سازمان بورس و اوراق بهادار (۱۳۹۰). «دستورالعمل انتشار اوراق مرابحه».
ستوده تهرانی، حسن (۱۳۸۲). «حقوق تجارت». چاپ پنجم، تهران، نشر دادگستر.
سیاح، سجاد و صالح‌آبادی، علی  (۱۳۸۴). «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک». تهران: گروه رایانه تدبیرپرداز.
صالح آبادی، علی (۱۳۸۵). بازارهای مالی اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
علی‌عصار، نرگس (۱۳۹۲). «بررسی انواع اوراق صکوک در بانکداری اسلامی». مجله اقتصادی، شماره‌های ۳ و ۴، 21-32.
 مشرف جوادی، محمدحسین و قوچی‌فرد، حمزه  (۱۳۸۸). «ریسک در بانک‌ها و مؤسسات مالی اسلامی (با رویکردی بر ریسک قانونی)». دو ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره ۳۸، 94-107.
موسویان، سید عباس (۱۳۸۸). «صکوک مرابحه ابزار مالی مناسب برای بازار پول و سرمایه اسلامی». دو فصلنامه جستارهای اقتصادی، سال ۶، شمارة ۱۱، 33-57.
موسویان، سید عباس (۱۳۹۰). «امکان‌سنجی کاربرد مرابحه در بانکداری بدون‌ربا». فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره ۵۹، 187-212.
موسویان، سید عباس و عباسی، محمدحسین (۱۳۹۲). «ماهیت حقوقی اوراق بهادار مرابحه». پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره دوم (پیاپی ۳۸)، 9-31.
موسویان، سید عباس؛ وثوق، بلال و علی فرهادیان آرانی (۱۳۹۲). «شناخت و رتبه‌بندی ریسک‌های ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)». دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، سال هفتم، شماره اول، 31-60.
نجفی، محمدحسن (۱۹۸۱ م). «جواهر الکلام». ج ۲۳ و ۲۴، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی.